prof. UAM dr hab. Katarzyna Czarnecka
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Dane kontaktowe:
Collegium Maius
ul. Fredry 10, pok. 303
61-701 Poznań
tel. 618294538
Konsultacje:
Absolwentka studiów polonistycznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracę magisterską pt. „Słownictwo współczesnej polszczyzny w ujęciu pragma- i socjolingwistycznym” poświęciła analizie znajomości wybranych grup leksyki wśród młodzieży szkolnej. Stopień doktora w zakresie językoznawstwa polonistycznego zdobyła w maju 1999 r. na podstawie rozprawy „Uczniowska odmiana współczesnej polszczyzny w świadomości jej użytkowników”. Autorka książki na temat świadomości językowej, współautorka publikacji leksykograficznych i kilkudziesięciu artykułów naukowych. Członkini Polskiego Towarzystwa Językoznawczego oraz Zespołu Języka Religijnego Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN (z wyboru). Decyzją Rady Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w listopadzie 2014 roku otrzymała stopień doktora habilitowanego. Podstawę stanowił jednotematyczny cykl publikacji pt. „Językowe sposoby uczestnictwa w życiu religijnym”. Jej zainteresowania naukowe obejmują odmiany stylistyczne i środowiskowe współczesnej polszczyzny, kształt językowy wypowiedzi dziennikarskich, a także kwestie świadomości językowej. W pracy badawczej koncentruje się obecnie na stylistyce różnorodnych tekstów religijnych (korespondencja, dzienniki, prasa religijna, publikacje internetowe, język katechizmów). Interesuje się również poetyką questu – tekstu użytkowego towarzyszącego upowszechniającej się w Polsce grze terenowej. Jej doświadczenie dydaktyczne obejmuje m.in. nauczanie gramatyki opisowej współczesnej polszczyzny, leksykologii i leksykografii, kultury języka polskiego, a przede wszystkim przedmiotów specjalizacyjnych przeznaczonych dla adeptów dziennikarstwa, np.: praktycznej stylistyki, retoryki i erystyki, komunikacji interpersonalnej, genologii dziennikarskiej, twórczego pisania, projektów kreatywnych. Z zamiłowania nauczyciel, dużo uwagi poświęca kształtowaniu umiejętności związanych z redagowaniem różnego typu tekstów. Chętnie odpoczywa w lesie, lubi wędrówki po górach, interesuje się dawną sztuką sakralną i fenomenami kultury religijnej, dla przyjemności i przygód turystycznych uczy się języka włoskiego.
Książki:
1. Uczniowska odmiana współczesnej polszczyzny w świadomości jej użytkowników, Poznań 2000.
Słowniki:
1. z H. Zgółkową: Słownik gwary uczniowskiej, Poznań 1991.
2. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 1-50, Poznań 1994-2005.
Redakcje:
1. redakcja (z M. Rzeszutek) tomu: Próba sił. Materiały dydaktyczne dla specjalności dziennikarskiej. Poznań 2003.
2. redakcja (z M. Grzelką) tomu: Paradygmaty i dylematy. Materiały dydaktyczne dla specjalności dziennikarskiej. Poznań 2006.
3. redakcja (z M. Grzelką), Ars Didactica. Księga jubileuszowa Profesor Haliny Zgółkowej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017.
Artykuły:
1. Zróżnicowanie znajomości słownictwa w młodzieżowej odmianie współczesnej polszczyzny, w: Wariancja w języku, red. S. Gajda, Opole 1991, s. 89-92.
2. Przymus i ograniczenia społeczne w użyciu języka uczniowskiego, w: Zagadnienia komunikacji językowej dzieci i młodzieży, red. J. Porayski-Pomsta, Warszawa 1991, s. 115-120.
3. z H. Zgółkową: Potoczność języka uczniowskiego w świadomości jego użytkowników, w: Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole 1991, s. 95-102.
4. Świat widziany ze szkoły, czyli o słownictwie uczniowskim dotyczącym tematyki pozaszkolnej, w: Z badań nad współczesną polszczyzną, red. E. Homa, Szczecin 1992, s. 121-128
5. z H. Zgółkową: Kategoria Boga w słownictwie uczniowskim, w: Język a kultura, t. 10: Języki subkultur, red. J. Anusiewicz, B. Siciński, Wrocław 1994, s. 26-36.
6. Konstrukcje porównawcze w uczniowskiej odmianie współczesnej polszczyzny, „Studia Polonistyczne” t. 20, Poznań 1994, s. 43-49.
7. z A. Krygier: Język a wiedza o świecie. Próba badania sprawności językowej dzieci upośledzonych umysłowo, w: Materiały XVII Konferencji Młodych Językoznawców-Dydaktyków, red. A. Otfinowski, Bydgoszcz 1995, s. 19-26.
8. Uwagi o języku „Listów do Owsiaka”, w: Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t. 2, red. M. Białoskórska, A. Belchnerowska, Szczecin 1995, s. 105-113.
9. Konstrukcje porównawcze jako odzwierciedlenie uczniowskiej wizji świata, w: Językowy obraz świata dzieci i młodzieży, red. J. Ożdżyński, Kraków 1995, s. 315-320.
10. Miejsce języka uczniowskiego wśród odmian współczesnej polszczyzny, w: Świadomość językowa – kompetencja – dydaktyka, red. E. Sękowska, Warszawa 1996, s. 75-80.
11. Kolędy czasów wojny i okupacji, w: Z kolędą przez wieki. Kolędy w Polsce i w krajach słowiańskich, red. T. Budrewicz, S. Koziara, J. Okoń, Tarnów 1996, s. 143-159.
12. z H. Zgółkową: Polacy ze Wschodu w poznańskich uczelniach, w: Kształcenie rodaków ze Wschodu w Polsce (1989-1995), red. J. Mazur, Lublin 1996, s. 41-45.
13. Geneza i liturgia świąt Zmartwychwstania Pańskiego, w: Wielkanoc w polskiej kulturze, red. M. Borejszo, Poznań 1997, s. 7-24.
14. Pragmatyczne spojrzenie uczniów na współczesną polszczyznę, w: „Studia Pragmalingwistyczne”, red. J. Porayski-Pomsta, H. Zgółkowa, Warszawa 1997, s. 25-32.
15. Słowo odzwierciedleniem czasów – świąteczne życzenia prasowe na przestrzeni półwiecza, w: Słowo i czas, red. S. Gajda, A. Pietryga, Opole 1997, s. 157-166.
16. Język kazań współczesnych w opinii słuchaczy, w: Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t. 4, red. M. Białoskórska, Szczecin 1998, s. 185-192.
17. Między konwencją a aktualizacją – językowy kształt prasowych życzeń świątecznych, w: Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t.5, red. M. Białoskórska, Szczecin 1999, s. 133-142.
18. Postawy młodzieży szkolnej wobec wulgaryzacji języka uczniowskiego, w: Mowa rozświetlona myślą. Świadomość normatywno-stylistyczna współczesnych Polaków, red. J. Miodek, Wrocław 1999, s. 158-165.
19. Funkcje środowiskowej leksyki uczniowskiej w opinii jej użytkowników, w: I Cлавистические чтения памяти профессора П.А. Дмитриева ипрофессора Г.И. Сафронова, Sankt Petersburg 1999, s. 114-115.
20. z M. Rzeszutek, B. Sobczak: Gdy trzeba zabrać głos, „Polonistyka” 2002 nr 5, s. 279-284.
21. Skomponuj i zapamiętaj, „Polonistyka” 2002 nr 5, s. 296-300.
22. „Pójdź za Mną”, czyli o pewnym typie ogłoszeń w prasie religijnej, w: Tekst w mediach, red. K. Michalewski, Łódź 2002, s. 190-197.
23. Uwagi o wizerunku współczesnego mówcy, w: „Studia Językoznawcze”, t. 2: Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, Szczecin 2003, s. 65-76.
24. z H. Zgółkową, M. Rzeszutek, B. Sobczak, J. Smól: Polszczyzna w sytuacjach komunikacyjnych, w: „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. XI, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań 2003, s. 161-171.
25. Warsztaty twórczego pisania jako zadanie retoryczne, w: „Napis”, Seria IX: Pożegnania, pamiętania... Tom poświęcony literaturze okolicznościowej i użytkowej, Warszawa 2003, s. 236-245.
26. O języku listów młodzieży do redakcji czasopisma religijnego „Miłujcie się!”, w: Język religijny dawniej i dziś. Materiały z konferencji, Gniezno 15-17 kwietnia 2002, red. S. Mikołajczak, T. Węcławski, Poznań 2004, s. 389-395.
27. „Pan w piękności niepojętej” – kategoria piękna w „Dzienniczku” św. Faustyny, w: Piękno materialne, piękno duchowe. Materiały z konferencji 19-21 maja 2003, red. A. Tomecka – Mirek, Łódź 2004, s. 61-69.
28. Uwagi o języku listów do redakcji czasopisma „Miłujcie się!”. Warstwa metatekstowa, w: Język polski – współczesność – historia, t. V, red. W. Książek-Bryłowa, H. Duda, Lublin 2005, s. 21-31.
29. Myśl o ojczyźnie w pismach św. Urszuli Ledóchowskiej. Prelekcje skandynawskie, w: „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. XIV, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań 2005, s. 9-17.
30. W poszukiwaniu rytuału. Konwencjonalizacja opinii o czasopiśmie na przykładzie listów do redakcji „Miłujcie się!”, w: Rytuał. Język – religia, red. R. Zarębski, Łódź 2005, s. 129-137.
31. Epistolarne konwencje grzecznościowe w listach do redakcji czasopisma religijnego „Miłujcie się!”, w: „Napis” seria X: Formy i normy stosowności, Warszawa 2005, s. 341-347.
32. Perswazyjny charakter prelekcji skandynawskich matki Urszuli Ledóchowskiej (na przykładzie tzw. odczytu F z dnia 27 X 1915 r.), w: Ad perpetuam rei memoriam. Profesorowi Wojciechowi Ryszardowi Rzepce z okazji 65. urodzin, red. J. Migdał, Poznań 2005, s. 97-103.
33. Prelekcje skandynawskie św. Urszuli Ledóchowskiej jako teksty perswazyjne, w: „Studia Językoznawcze” t. 4: Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, red. komitet pod przew. Mirosławy Białoskórskiej, Szczecin 2005, s. 55-64.
34. Elementy stylu religijnego w skandynawskich prelekcjach św. Urszuli Ledóchowskiej, W: Język religijny dawniej i dziś. Materiały z konferencji, Gniezno, 3-5 czerwca 2004, red. S. Mikołajczak, ks. T. Węcławski, Poznań 2005, s. 168-175.
35. „Piszę do was, ponieważ mam pewne wątpliwości...” – list do redakcji jako forma poszukiwania rozmówcy (na przykładzie czasopisma „Miłujcie się!"), w: Retoryka codzienności. Zwyczaje językowe współczesnych Polaków, red. Małgorzata Marcjanik, Warszawa 2006, s. 212-229.
36. Obraz miłosierdzia w encyklice Jana Pawła II „Dives in misericordia”, w: Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. XVI, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań 2007, s. 13-23.
37. Potępienie jako pojęcie społeczne i religijne w świadomości młodzieży, w: Człowiek i sacrum. O pojęciach religijnych w języku i kulturze, red. D. Sarzyńska, R. Tokarski, Sandomierz 2006, s. 305-314.
38. Obraz nauczyciela u początku III tysiąclecia w świetle publikacji miesięcznika „Katecheta”. Rekonesans, w: Język – szkoła – religia II. Księga referatów z konferencji w Pelplinie 7 kwietnia 2006, red. A. Lewińska, M. Chmiel, Pelplin 2007, s. 97-110.
39. Obraz nawrócenia w listach do redakcji czasopisma „Miłujcie się!”, w: Język religijny dawniej i dziś, t. III, Materiały z konferencji, Poznań 24-26 kwietnia 2006, red. P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, M. Rybka, Poznań 2007, s. 355-362.
40. Budowa porównań we współczesnym przekładzie „Filotei” św. Franciszka Salezego, „Roczniki Humanistyczne Towarzystwa Naukowego KUL”, t. LV, z. 6: „Językoznawstwo”, Lublin 2007, s. 21-32.
41. Język katechezy jako przedmiot refleksji na łamach czasopisma „Katecheta” – stan i potrzeby, w: Język katechezy, red. R. Przybylska, W. Przyczyna, Tarnów 2008, s. 189-205.
42. Obraz szatana w niepublikowanych listach młodzieży do redakcji czasopisma „Miłujcie się!”, w: Poznańskie Studia Językoznawcze, t. XVII: Jan Paweł II – obrońca godności człowieka, Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji VII Dnia Papieskiego, red. M. Rybka, Poznań 2008, s. 11-18.
43. Obraz Boga w niepublikowanych listach młodzieży do redakcji czasopisma „Miłujcie się!”, w: Język doświadczenia religijnego, t. I, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Szczecin 2008, s. 267- 283.
44. Medialny obraz beatyfikacji Marii Luizy Merkert, w: Język – szkoła – religia, IV. Księga referatów z konferencji w Pelplinie 3-4 kwietnia 2008, red. A. Lewińska, M. Chmiel, Pelplin 2009, s. 63-74.
45. Perswazja w listach Jana Bilewicza – stylizacja epistolarna na łamach czasopisma „Miłujcie się!", w: Język religijny dawniej i dziś (w kontekście teologicznym i kulturowym), t. IV, red. ks. P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, M. Rybka, Poznań 2009, s. 347-355.
46. Językowa kreacja sylwetki błogosławionej Marii Luizy Merkert, w: Język doświadczenia religijnego, t. II, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Szczecin 2009, s. 365-382.
47. Co się dzieje z zaimkiem "ów", czyli o możliwościach obserwacji niektórych zjawisk językowych, „Białostockie Archiwum Językowe” t. 9, Białystok 2009, s. 31-42.
48. Papieskie akty zawierzenia Matce Bożej – specyficzny model tekstu modlitewnego, w: Jan Paweł II – Wychowawca Młodych, red. M. Rybka, Poznań 2010, s. 25-41.
49. List do redakcji na łamach czasopism religijnych. Funkcje i formy, w: Dyskurs religijny w mediach, red. D. Zdunkiewicz-Jedynak, Tarnów 2010, s. 139-151.
50. O internetowych słownikach języka wybranych wspólnot katolickich, w: Język doświadczenia religijnego, t. IV, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Szczecin 2012, s. 51-63.
51. Uwagi o kształcie definicji w katechizmie dla młodzieży „YOUCAT”, w: W kręgu języka tożsamości. Język – religia – tożsamość VII, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski 2012, s. 43-56.
52. W poszukiwaniu języka katolickich wspólnot religijnych. Próby kwerendy internetowej w: Język doświadczenia religijnego, t. V, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski 2013, s. 231-246.
53. „Ortograf na ortografie”, czyli o tym, jak użytkownicy pewnego forum internetowego rozmawiają o ortografii, w: Cum reverentia, gratia, amicitia…, Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, t. I, red. J. Migdał, A. Wojaczyk-Piotrowska, Poznań 2013, s. 339-348.
54. Odpowiedzi katechizmowe jako sposób popularyzacji nauczania Kościoła. Uwagi o języku katechizmu „YOUCAT”, „Poznańskie Zeszyty Humanistyczne” 2013, s. 103-118.
55. W kręgu leksyki religijnej: czy wiemy, czym jest churching?, w: Język. Religia. Tożsamość IX. Językowa kreacja tożsamości, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski 2013 [prakt. 2014], s. 7-19.
56. The image of repentance in letters to the editors of the catholic magazine “Miłujcie się!”,w: The language of religion, past and present, red. S. Mikołajczak, M. Rybka, Poznań 2014, s. 123-132.
57. Odpowiedzi katechizmowe jako sposób popularyzacji nauczania Kościoła. Uwag nad językiem "Youcat" ciąg dalszy, w: Język doświadczenia religijnego, t. VI, red. G. Cyran. E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski 2014, s. 131-146.
58. Językowa kreacja churchingu w polskich mediach. Obrazy i opinie, w: Język doświadczenia religijnego, t. VII, red. G. Cyran. E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski 2014, s. 243-258.
59. Bloga czy blogu? Świat komputerów i telefonii komórkowej a problemy poprawnościowe w pytaniach do poradni językowej PWN, w: Komunikacja w stechnicyzowanym świecie. Wpływ postępu technicznego na język i literaturę, red. B. Walczak, A. A. Niekrewicz, J. Żurawska-Chaszczewska, Gorzów Wielkopolski 2014, s. 191-204.
60. Próby leksykografii religijnej w zasobach polskiego Internetu, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, tom 30 (2015), ss. 21-31, DOI: 1014746/psj.2015.30.1.
61. Osposobach definiowania znaczeń leksyki religijnej w słownikach internetowych, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, tom 29 (2015), ss. 17-36, DOI: 10.14746/psj.2015.29.1
62. z J. Smól, K. Zagórską, Profesor Tadeusz Zgółka - uczony, dydaktyk, popularyzator, „Forum Artis Rhetoricae”, tom 4 (43), 2015, s. 7-26, 2015.
63. Quest, czyli edukacja przez zabawę. Próba wstępnej prezentacji gatunku, "Język. Religia. Tożsamość", 2016, tom 1 (13), nr 1 (13), s. 27-42.
64. Kulinarnie o religii. Uwagi o językowym koncepcie "Hollyfood" Szymona Hołowni, w: Język doświadczenia religijnego, t. 9, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, J. Rutkowska, Gorzów Wielkopolski 2016, s. 23-37.
65. Laboratoria i medykamenty. O próbach zastosowania wybranych obrazów metaforycznych w popularyzacji treści religijnych, w: Nowa ewangelizacja. Język - teologia - kultura, red. Małgorzata Nowak, Wiesław Przyczyna, Wydawnictwo Biblos, Tarnów, 2017, s. 275-295.
66. Quest, czyli edukacja w drodze. Uwagi o nowym gatunku tekstu użytkowego, w: Ars Didactica. Księga jubileuszowa Profesor Haliny Zgółkowej, red. Katarzyna Czarnecka, Monika Grzelka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017, s. 165-177.
67. We współautorstwie z Moniką Grzelką:Wśród słów, haseł i liczb... O Profesor Halinie Zgółkowej, w: Ars didactica. Księga jubileuszowa Profesor Haliny Zgółkowej, red. Katarzyna Czarnecka, Monika Grzelka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Poznań 2017, s. 7-19.
68. "Ten, który żyje we mnie" - uwagi o pewnym typie opisowych określeń Boga w zapiskach pamiętnikarskich Błogosławionej Natalii Tułasiewicz, w:Język doświadczenia religijnego,t. X, red. Grzegorz Cyran, Elżbieta Skorupska-Raczyńska, Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2017. ss. 23-33.
69. Zagadka jako konstytutywna część poetyki questu, „Język. Religia. Tożsamość”, 2017, nr 2 (16), s. 189-202.
Publikacje o charakterze popularyzatorskim:
1. Refleksje nad językiem, rec. z: T. Zgółka, Język wśród wartości, „Nurt” 1989 nr 2, s. 14.
2. rec. z: Zasady pisowni słownictwa religijnego, red. R. Przybylska, W. Przyczyna, „Katecheta” 2005 nr 1, s.79-80.
3. Język katechezy jako przedmiot refleksji na łamach czasopisma „Katecheta” – stan i potrzeby, „Katecheta” 2006 nr 3, s. 61-69.
4. Urszuli Ledóchowskiej refleksja o wychowaniu na łamach „Dzwonka św. Olafa”, „Szary Posłaniec” nr 92, czerwiec 2005, s. 99-105.
5. z M. Nowak, Podzielmy się świadectwem. Język wspólnot religijnych. „Więź” 2011 nr 2-3 , s. 25-35.
Recenzje:
1. rec. z: F. Thom, Drewniany język, „Poradnik Językowy” 1991 nr 9-10, s. 419- 420.
2. rec. z: J. Kowalikowa, Słownictwo młodych mieszkańców Krakowa, „Język Polski” 1992 nr 4-5, s. 351-352.
3. rec. z: J. Mazur, Geschichte der polnischen Sprache, „Poradnik Językowy” 1994 nr 3, s. 58-60.
4. rec. z: D. Bartol-Jarosińska, Świadomość językowa robotników warszawskich, „Slavia Occidentalis” 1998, s. 144-146.
Ekspertyzy:
2014 – ekspertyza: „Język polski w dokumentach używanych w obrocie konsumenckim (2012–2013). Informacje dołączane do leków”; stanowiła część „Sprawozdania o stanie ochrony języka polskiego za lata 2012-2013” przedstawianego Sejmowi RP przez Przewodniczącego Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk (druk nr 3849)
http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/E6774FD8326074CFC1257EB3002A816A/%24File/3849.pdf
2009 - ekspertyza „Nauczanie języka polskiego w szkołach wyższych”, wykonana na zlecenie Rady Języka Polskiego do „Sprawozdania o stanie ochrony języka polskiego za lata 2007-2008", przygotowanego dla Senatu RP przez Przewodniczącego Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk (druk nr 4006).
Grant:
Funkcja: wykonawca merytoryczny, członek grupy badawczej
Narodowy Program Rozwoju Humanistyki, "DZIEDZICTWO"; konkurs 1/2016,
grant przyznany jesienią 2017
Numer projektu: 11H 16 0083 84
temat: "Słownik polskiej terminologii prawosławnej",
wnioskodawca: Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Filologiczny
kierownik: ks. prof. dr hab. Wiesław Jan Przyczyna
realizacja planowana na 4 lata
kwota: 1 110 938,00
